| مصاحبه/ یوسف رستم‌زادهبه مناسبت عید سعید غدیر مصاحبه ای با حجت الاسلام محمد انوری پژوهشگر علوم اسلامی پیرامون این واقعه سرنوشت ساز تاریخ اسلام با نگاهی به مسائل روز جهان اسلام، وحدت اسلامی و چگونگی شکل گیری گروه داعش ترتیب دادیم که ایشان در مصاحبه خود به نحوه بازتولید داعش از افکار اموی و رقابت گفتمانی آن با تئوری امامت شیعه سخن می گوید: در ابتدا تشکر می کنیم از وقتی که در اختیار تبریز بیدار قرار دادید،ابتدا از اهمیت غدیر شروع کنیم. چرا غدیر تا این اندازه در تاریخ شیعه و فلسفه تاریخ شیعه مهم است؟ خداوند متعال با فرستان ۱۲۴هزار پیامبر و حضرت رسول(ص) بعنوان خاتم الانبیاء،دارای کامل ترین و آخرین دین، امر رسالت را پایان داد و با توجه به اینکه پس از ختم نبوت می بایست تبیین رسالت اتفاق بیفتد. غدیر نقطه عطف مهمی است بین امامت و رسالت. در طول تاریخ هر پیامبری که از سوی خداوند به مقام نبوت برگزیده می شد خود را ادامه دهنده راه پیامبر قبلی معرفی می کرد و بدلیل اینکه امر رسالت با هزاران فرستاده از سوی خدا علی رغم مخالفت ها، اصل مساله رسالت و پیامبری برای مردم جا افتاده بود. اما بعد از پایان رسالت پیامبر اکرم(ص) باب جدید "امامت" برای ادامه حرکت بشریت گشوده شد که مردم با آن خیلی آشنا نبودند لذا نیاز داشت که هم اهمیت قضیه تبیین شود و هم برای مخالفت های احتمالی از سوی مردم تدبیری اتخاذ گردد. به همین خاطر پیامبر اکرم(ص) به امر الهی این روز را برای اعلان علنی مساله جانشینی خود انتخاب کردند تا غدیر مسیر جدیدی برای بشریت و ادامه راه انبیا باشد، غدیر یک مسئله تاریخی صرف نیست بلکه نقطه آغازین راه امامت و ولایت است.پس از بیعت همگانی در غدیرخم با حضرت امیر(ع) اصحاب از بیعت خود و آرمانهای غدیر کوتاه آمدند و به تعبیری"شد آنچه نباید می شد"؟ عملکرد مردم آن زمان را چطور ارزیابی می کنید؟ بخشی از این قضیه به خصوصیات فردی مخالفان همچون قدرت طلبی و داشتن هوای نفس بر می گردد اما نقش خود مردم را در این قضیه مهم تر می بینم، به این معنی که متاسفانه خود مردم شرایط را برای عدول از آرمانهای غدیر فراهم کردند و جرات و فرصتی به این افراد داده شد تا سقیفه روی دهد. اعضای اصلی حریان سقیفه سعی کردند خودشان را همچون حضرت امیر و به جای ایشان جا بزنند و یک شبیه سازی در فضائل برای خود به وجود آورند. بحث خلافت اتفاقا از همین جا نشات می گیرد چون در خلافت تنها بحث قدرت مطرح نیست بلکه به نوعی مسئولیت دینی نیز مطرح است. این شبیه سازی و جایگزینی خلافت به جای امامت پس از رحلت پیامبر(ص) با جدیت پیگیری شد و می توان گفت عوامل این اقدام تا حدودی موفقیت آمیز عمل کردند و مساله غدیر را به انحراف کشاندند.بالاخره مردم از غدیر عدول کردند. واکنش حضرت علی (ع) و ائمه اطهار (ع) بعدی نسبت به این اقدام چه بود؟ این حوادث کار امیرالمومنین و ائمه(ع) پس از ایشان را سخت می کرد به طوری که حضرت علی (ع) مجبور به سکوت 25ساله شد و استخوان در گلو و خار در چشم صبر پیشه کرد. ولی در دوران امام حسین(ع) با رو شدن دست خلیفه وقت و عدم موفقیت او در ظاهرسازی دینی زمینه برای قیام امام حسین(ع) فراهم شد تا ایشان استفاده ابزاری این افراد از دین و شریعت را برای مردم آشکار کند و بعد از آن تا حدود زیادی یزید و خلفای پس از او جایگاه و مشروعیت دینی خود را از دست دادند. این رویداد حداقل برای مردم این نوید را داشت که مردم دیگر از آنان انتظار مسائل دینی همچون حاکمان قبلی را نداشته باشند و مسئله برای آنان صرفا قدرت باشد. در نتیجه شرایط برای ایجاد مدرسه های علوم دینی امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) فراهم شد و سایر ائمه اطهار(ع) نیز بحث اتخاذ علوم از آل محمد(ع) را در بین مردم به جد پیگیر شدند. دو تفکر امامت و خلافت در طول تاریخ تفاوت ها و برخوردهای بسیاری باهم داشته اند،در حال حاضر اعلام خلافت از سوی گروه تروریستی داعش باعث پیوستن بسیاری به این دولت خودساخته شده است، در مقابل یک گفتمان رقیب و قوی برای این تفکر که خودش را ادامه دهنده راه امامت شیعی میداند وجود دارد و آن هم ولایت فقیه است،شما تقابل این دو را چگونه می بینید؟ در طول تاریخ و بخصوص در عصر حاضر تفکرات بسیاری وجود داشته و دارد که خواهان حکومت و بسط قدرت خود می باشند اما جمهوری اسلامی ایران با محوریت ولایت فقیه به عنوان یک رقیب بسیار مهم برای آنان تلقی شده است که تنها به دنبال به دست آوردن قدرت برای حکومت کردن نیست. علت مخالفت آمریکا و غرب هم از همین جا نشات می گیرد و الا اینها با کسانی که به نام دین تنها به دنبال قدرت باشند مشکل ندارند به عنوان مثال شما عربستان را نگاه کنید، سردمداران این کشور داعیه حکومت دینی و جهانی را ندارند و آمریکا هم با این کشور مشکلی ندارد اما چرا با حکومت شیعی ایران مشکل دارد؟ چون ولایت فقیه خواهان سعادتمندی دنیوی و اخروی مردم هست، چون نظریه ولایت فقیه ادامه راه امامت و ولایت است. مخالفان اسلام ناب محمدی تاکنون نتوانسته اند رقیبی برای این تئوری شیعه بتراشند. در گذشته با به وجود آوردن گروه های تروریستی سعی داشتند چهره اسلام را مخدوش کنند اما در مساله داعش کمی دقیق عمل کردند و بحث خلافت را مطرح کردند که داعیه دار تشکیل دولت اسلامی است. قبلا القاعده را به وجود آورده بودند که سختگیری های فراوانی به نام اسلام از خود نشان می داد که باعث شد مورد استقبال قرار نگیرد،اما داعش بحث خلافت و حکومت را با جدیت پیگیری می کند که می توان داعش را باز تولید خلافت بنی امیه خواند. نخستین عکس های منتشر شده از ابوبکر البغدادی او را در حال خواندن خطبه و نماز جماعت نشان می دهد. این خیلی پیام دارد. پس از بیداری اسلامی که بسیاری از کشورهای اهل تسنن به مدل حکومتی جمهوری اسلامی و ساختار نظام کشورمان گرایش پیدا کردند اینها به دنبال مطرح کردن گفتمان و مدل جایگزینی برای عدم گرایش این کشورها به سمت ایران بودند و بهترین روش را در داعش دیدند که به دنبال احیای خلافت و حکومت دینی است.اینها می گویند از کجا معلوم حکومتی که در ایران موفق شده در کشور شما هم موفق شود ما یک مدل جدیدی برای شما داریم. به نظر من کلمه خلافت برای گروه داعش بسیار هوشمندانه انتخاب شده و با این کار به دنبال این هستند که نوعی شبیه سازی با مساله خلافت در صدر اسلام اتفاق بیفتد و تا در میان مردم کشور های عربی به خاطر ذهنیت تاریخی درباره خلافت اسلامی با بازسازی امروزین این مسئله یک هم ذات پنداری صورت گیرد. ما اختلافات فرعی و جزئی خود را با اهل تسنن به خاطر حفظ وحدت اسلامی کنار گذاشته ایم و یک وحدت جهانی در میان مسلمانان جهان به وجود آمده است. اگر داعش این اختلافات تاریخی را بار دیگر بگشاید این دیگر خطر مشترک ما و اهل سنت تلقی نمی شود بلکه داعش تداعی گر خلافت صدر اسلام محسوب شده و دشمن شیعیان تلقی می گردد، ما نباید تضاد های تاریخی شیعه و سنی را بگشاییم. متاسفانه برخی از گروههایی که در داخل جریان اسلام جای میگیرند(همچون جریان شیرازی ها یا وهابیت) در چندین سال اخیر،بسیار در آتش اختلاف و تفرقه دمیده اند شما این جریانات را چگونه ارزیابی می کنید؟ شاید خیلی از افراد غدیر را نماد تمایز شیعه فرض کرده اند ولی من معتقدم غدیر می تواند نماد وحدت شیعیان و سنیان عاقل باشد، افراطیون شیعه و اهل تسنن در منتهی الیه این دو مذهب هستند، طیف شیرازی ها را می توان به عنوان یک جریان افراطی در شیعه و وهابیت را جریان افراطی اهل تسنن ارزیابی کرد که هر دو به دنبال اختلاف و تفرقه هستند و عامل اصلی گروهک هایی مانند داعش هستند.این دو طیف تلاش دارند غدیر را نماد تفرقه جلوه بدهند در صورتی که غدیر نماد وحدت علما و پیروان دو مذهب بزرگ اسلامی است. این افراد نه تنها مسائل و بحران های امروز مسلمین را حل نمی کنند بلکه سعی در پر رنگ کردن مرزهای تاریخی اهل تشیع و تسنن دارند. ما مدتی است که مسائل پر بحث تاریخی صدر اسلام را کنار گذاشته ایم و بر اصول تکیه می کنیم اما این طیف افراطیون شیعه و سنی سعی در نواختن طبل تفرقه دارند. امیرالمومنین(ع) در ۲۵سالی که حق ایشان غصب شد چه سیره و عملکردی داشتند؟ آیا با خلفا درگیری و یا جنگ کردند؟ این مسائل معلوم می کند که خود صاحب غدیر دنبال وحدت بوده است. از سوی دیگر ما در منابع اهل تسنن روایات بسیاری داریم که اصل غدیر و جانشنی علی(ع) را قبول می کنند، ما باید این نکته را پر رنگ کنیم. این که اصل غدیر مورد قبول علمای اهل تسنن است مساله بسیار مهمی است که می تواند زمینه بسیار خوبی برای تبیین مساله امامت و ولایت باشد.بعد از بیداری اسلامی خیلی از کشورها،جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک تجربه موفق برای پیاده سازی تعالیم اسلامی دیده اند،از طرف دیگر ظهور داعش یک الگوی جدیدی برای اینها تلقی شده، چگونه امکان بسط تجربه موفق ولایت فقیه در سایر کشور های اسلامی وجود دارد؟ به نظرم ما می توانیم دو کشور عراق و سوریه را به عنوان دو تجربه موفق که ایران اسلامی در معادلات آنها نقش پر رنگی داشته معرفی کنیم. در سوریه، ایران در بحران جاری سوریه ورود کرد، به همین خاطر تاکنون دیده ایم که اهداف برنامه ریزی شده محور غربی-عربی در این کشور با شکست روبرو شده است. پس از بیداری اسلامی این افراد غیر از سوریه در همه کشورها موفق شدند. عراق هم یک جلوه ی دیگری از حضور موفق در مسائل منطقه است. اینکه عراق شکست نخورد و سلطه آمریکا در آنجا ادامه پیدا نکرد فقط بخاطر حضور یک رهبری دینی است. مثلا فتوای آیت الله العظمی سیستانی نمونه بارز و کوچک این امر است که اگر رهبری دینی مسائل را در اختیار بگیرد ما یک اتحادی را بین آحاد امت اسلامی در برابر دشمن شاهد خواهیم بود و یا بحث کناره گیری نوری المالکی از نامزدی برای پست نخست وزیری را می توان در این چارچوب ارزیابی کرد. برخی کشورها از جمله مصر که دنبال مدل های رقیب انقلاب اسلامی همچون حکومت سکولار ترکیه حرکت کردند اکنون با بازگشت دیکتاتوری از صندوق رای مواجه شده اند. اما در کشوری مانند یمن، این بیداری اسلامی در حال رخ دادن است و تجربه تلخ تغییرات جزئی را سپری کرده اند. با تشکر از وقتی وقتی که در اختیار ما قرار دادید من هم از شما متشکرم منبع: تارنمای تبریز بیدار |  |
↧
داعش بازتولید امروزین بنی امیه است
↧