| هرچند هنوز موزه‌گردي جزو تفريحات ايرانيان نشده است، اما وجود موزه‌هاي گوناگون در شهرهاي مختلف ايران نشان مي‌دهد ايراني‌ها آنقدرها هم با گشت و گذار در اين مكان‌ها غريبه نيستند. چمدان: يكي ازشهر‌هايي كه اغراق نيست آن را با عنوان شهر موزه‌ها نام ببريم تبريز است. در اين شماره به برخي از موزه‌هاي اين شهر اشاره‌اي داريم. موزه شهرداري تبريز عمارت شهرداري تبريز طي سال‌هاي ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ در گورستان متروك و خرابه كوي نوبر با نظارت و طراحي مهندسان آلماني ساخته شد. اين عمارت، وسط شهر تبريز و در ميداني به نام ساعت قرار دارد كه هم‌اكنون به موزه تبديل شده است. اين اولين موزه شهرداري‌هاي كشور است كه پس از كشور چين، در رديف اولين موزه‌هاي شهرداري‌هاي جهان نيز قرار دارد. در اين موزه اسلحه قاسم خان والي، اولين شهردارتبريز، اولين پمپ «آتش خاموش كن» برج يانقين، وسايل مورد استفاده شهرداران در زمان‌هاي مختلف، عكس‌هاي بناهاي قديمي تبريز، عكس‌هايي از سرداران مشروطه، اولين خيابان‌كشي‌ها و چراغ گازي كه با نفت كار مي‌كرد و در معابر عمومي استفاده مي‌شد، اولين مكاتبات شهرداران و بسياري چيزهاي ديگر را مي‌توان تماشا كرد. اگر دنبال قالي و فرش‌هاي اصيل و ناب هستيد كه قدمت آنها به بيش از ۱۱۰ سال قبل برگردد حتما در موزه شهرداري به تالار فرش هم سر بزنيد، چرا كه اين نوع فرش‌ها را مي‌توان در اين تالار يافت. ۱۲ تخته فرش موجود در اين مجموعه زيبا مربوط به فرش‌هايي است كه از زمان تاسيس عمارت شهرداري تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملك جليلي بافته شده و به اتمام رسيده است. و اگر علاقه‌مند به دوربين و فيلم و دنياي عكاسي هستيد پس بد نيست كه نيم نگاهي هم به تاريخچه و روند تكوين و شكل‌گيري دوربين‌هاي نسل قديم در تالار دوربين‌هاي قديمي بزنيد و به خاطر بسپاريد كه دوربين‌هاي ديجيتال و چند بعدي و گران قيمت امروزي چند جلد عوض كرده تا به شكل كنوني و امروزي درآمده است . موزه آذربايجان حدود ۵۰۰ متري كه از موزه شهرداري تبريز جلو برويد موزه آذربايجان را مقابل ديدگان خود مشاهده مي‌كنيد. موزه آذربايجان از جمله مهم‌ترين موزه‌هاي ايران است كه سال ۱۳۳۶ شمسي توسط آندره گدار، معمار معروف فرانسوي در سه طبقه طراحي و به‌دست هنرمندان پرتلاش كشورمان ساخته شد. در اين موزه آثار مربوط به هزاره‌هاي پيشين تا دوره اسلامي در معرض ديد عموم قرار گرفته است. كهن‌ترين آثار موجود در اين بخش متعلق به مجموعه كوچكي از سفال‌هاي تپه اسماعيل‌آباد مربوط به هزاره پنجم قبل‌از ميلاد است. از ديگر آثار شاخص دوران پيش از تاريخ سنگ‌هاي منقش به تصاوير حيوانات و گل و گياه مربوط به هزاره سوم قبل از ميلاد است. مجسمه الهه زن متعلق به هزاره اول قبل از ميلاد به‌دست آمده از رستم‌آباد در شمال ايران يكي ديگر از آثار برجسته اين بخش به‌شمار مي‌رود. موزه سنجش فكر مي‌كنيد قبل از اين كه ماشين حساب‌ها و ترازوهاي بزرگ ديجيتال به كمك حساب و كتاب مردم بيايد آنها چطور داد و ستد كرده و حساب‌هاي روزمره خود را راست و ريست مي‌كردند؟براي پي‌بردن به اين امر هم كه شده بهتر است تماشاي موزه سنجش تبريز را فراموش نكنيد. به موزه سنجش تبريز كه قدم مي‌گذاريد انواع ادوات مقياس توزين از قبيل ترازوهاي ظريف زرگري تا قپان‌هاي بزرگ ميادين بار مربوط به قرون گذشته، سنگ وزنه‌ها و پيمانه‌هاي نفتي، وسايل مربوط به علم نجوم و اخترشناسي مانند اسطرلاب و كره سماوي، ابزارهاي سنجش مربوط به علم هواشناسي و قطب‌نماها و ساير مقياس‌هاي ديگر به نمايش گذاشته شده است. موزه قاجار اگر شما جزو افرادي هستيد كه تبريز را با خانه‌هاي قاجاري و عمارت‌نشين و وليعهد نشين‌اش مي‌شناسيد پس حتما مي‌دانيد كه موزه قاجارتبريز درمحله ششگلان كه يكي از محلات قديمي اين شهر بوده و به «دار‌السلطنه» معروف است قرار دارد. در دوره قاجار عمارت‌هاي بسيار زيبايي در اين محله احداث شده كه خانه امير نظام گروسي (موزه قاجار) يكي از با ارزش‌ترين بازمانده‌هاي خانه‌هاي تاريخي بوده كه هنوز هم با صلابت و عظمت خاص، خودنمايي مي‌كند. اين خانه كه اكنون از آن به‌عنوان موزه قاجار استفاده مي‌شود در دوره ناصرالدين شاه و در زمان پيشكاري امير نظام گروسي و توسط وي بنا گرديده است. ساختمان اميرنظام گروسي ارديبهشت سال ۱۳۸۵ شمسي موزه قاجار شد. اين موزه داراي تالارهاي سكه، بافته، چيني، آبگينه، موسيقي، خاتم و فلزات، سنگ، تالار فرامين و رجال، معماري و شهرسازي است.لباس تشريفات محمدحسين‌خان حاج عليلو (ملقب به سردار عشاير) و فرمان‌هايي با مهر مظفرالدين شاه، از آثار اين موزه است. موزه قرآن و كتابت در موزه قرآن و كتابت تبريز كه در محل مسجد صاحب‌الامر و در مركز شهر تبريز قرار دارد و يكي از بناهاي تاريخي تبريز است مي‌توانيد نسخ نفيسي از قرآن كريم مربوط به‌دوره‌هاي گوناگون تاريخ كه يكي از آنها، دستخط علي بن موسي حضرت امام‌رضا(ع) است را بيابيد. علاوه بر اين نسخ خطي، انواع قلمدان‌هاي مقوايي داراي نقوش مينياتوري و روكش لاكي، همچنين انواع پلاك‌هاي فلزي منقوش به ادعيه و اوراد، ظروف چيني، سفالي، برنجي مزين به آيات قرآني و بسياري از آثار و تصاوير بزرگان ديني در اين موزه به نمايش درآمده است، در موزه قرآن و كتابت نسخه‌هايي از قرآن مجيد به خط ائمه و خوشنويسان معروف جمع‌آوري و در معرض تماشاي علاقه‌مندان گذاشته شده است. از جمله اين نفايس مي‌توان به‌يك صفحه از قرآن‌كريم منسوب به دستخط مبارك حضرت امام رضا(ع) اشاره كرد كه روي تكه‌اي از پوست نوشته شده است. موزه استاد شهريار حيف است به تبريز بياييد و بدون اين كه از خانه‌ـ موزه شهريار بازديد كنيد به شهر و ديار خود بازگرديد. منزل مسكوني استاد شهرياركه به شماره ۱۰۰۰ در فهرست آثار ملي ثبت است بعد از فوت او به موزه تبديل شد. در اين موزه برخي دستنوشته‌هاي استاد به صورت خوشنويسي و برخي نامه‌ها و مكاتبات وي با افراد و شخصيت‌هاي ادبي و هنري به چشم مي‌خورد. در بين نامه‌ها مي‌توان اولين نامه شهريار به اولين استادش يعني ملاابراهيم صدري را هم ديد. در اين نامه، شهريار از غريبي و دلتنگي خود در زمان زندگي در تهران سخن گفته است. آثار متعددي كه از استاد شهريار به زبان فارسي و تركي آذربايجاني به‌جا مانده است را مي‌توانيد در اين موزه مشاهده كنيد كه از مهم‌ترين آنها مي‌توان به منظومه «حيدربابا سلام» به زبان تركي ياد كرد. موزه مشروطه بناي تاريخي خانه مشروطه با معماري دوره قاجار كه قدمت آن به ۱۱۰ سال قبل باز مي‌گردد در محله قديمي راسته كوچه و در ضلع‌غربي مجموعه بازار تبريز واقع است. اين خانه بعد از به توپ بستن مجلس در سال ۱۲۸۷ شمسي مركز تجمع جمعي از برجسته‌ترين چهره‌هاي مشروطه آذربايجان بوده و در جنگ‌هاي يازده ماهه تبريز عليه نيروهاي دولتي ستاد فرماندهي و تشكيل جلسات مجاهدين مشروطه به‌شمار مي‌رفت. اسلحه كمري ستارخان، لوازم شخصي سران انقلاب و ديگر اسناد و مدارك اهدايي مرتبط با انقلاب در اين موزه وجود دارد. خانه مشروطه، معروف‌ترين و پرافتخارترين خانه تاريخي تبريز است كه در اوج انقلاب مشروطه محل تصميم‌گيري‌هاي سرنوشت‌ساز سران مشروطه بوده‌است. |  |
↧
از اسلحه ستارخان تا عاشقانه‌هاي شهريار
↧